कम्पनीको शेयरमा अस्पष्टता, अपत्यारिलो र नक्कली बैंक सर्टिफिकेट समेतको प्रयोग भएको पाइएपछि यसलाई पारदर्शी र बैंकिङ प्रणालीमा आधारित बनाउन भन्दै कम्पनी रजिष्ट्रारको कार्यालयले कम्पनीको दर्ता, किनबेच लगायतका प्रावधानहरुमा संशोधन गरेको छ ।
नयाँ व्यवस्था अनुसार अब प्राकृतिक व्यक्तिले १० लाख रुपैयाँभन्दा कम मूल्यको शेयर खरीद बिक्री गर्दा नगदै कारोबार गर्न सक्नेछन भने बैंक स्टेटमेन्ट नभए पनि अभिलेख स्वीकार गर्न सकिने ब्यवस्था गरिएको छ । तर शेयरधनीले कम्पनीलाई शेयर बापतको चुक्ता रकम दाखिला गर्दा भने कम्पनीको खातामा बैंकिङ प्रणाली मार्फत् नै चुक्ता गर्नु पर्ने छ ।
१८ भदौ २०८० पछि स्थापना भएका कम्पनीहरुले प्रथम वार्षिक साधारण सभा गर्नुअगाडि नै अनिवार्य रुपमा शेयर बाँडफाँड गरी कबुल गरेको शेयर रकमको पूरा वा आंशिक रुपमा चुक्ता गरी शेयर लगत अभिलेख गराउनुपर्ने र यसरी शेयर लगत प्रमाणित गरेर लगेपछि मात्र कम्पनीको अध्यावधिक लगायतका काम कारबाही गर्न पाइने ।
त्यसैगरी १८ भदौ २०८० पछि स्थापना भएका कम्पनीहरुले प्रथम वार्षिक साधारण सभा गर्नुअगाडि नै अनिवार्य रुपमा शेयर बाँडफाँड गरी कबुल गरेको शेयर रकमको पूरा वा आंशिक रुपमा चुक्ता गरी शेयर लगत अभिलेख गराउनुपर्ने र यसरी शेयर लगत प्रमाणित गरेर लगेपछि मात्र कम्पनीको अध्यावधिक लगायतका काम कारबाही गर्न पाइने व्यवस्था गरिएको छ ।
यस बाहेक कम्पनी रजिष्ट्राको कार्यालयले गरेको अन्य नयाँ ब्यवस्थाहरु यस प्रकार रहेका छन ।
आर्थिक वर्ष २०७३/७४ भन्दापछिको लेखा परीक्षण प्रतिवेदनमा चुक्ता पूँजी उल्लेख भएको तर शेयर लगत नभएमा सो पूँजी बराबरको प्रमाण पेश गरी शेयर लगत अभिलेख गरेर मात्रै अन्य कागजातको अभिलेख स्वीकार गरिने ।
कम्पनीको शेयरबापतको रकम कम्पनीको बैंक खातामा जम्मा गर्दा शेयर कल गरेको मितिदेखि शेयर बाँडफाँट गरेको मितिभित्र गर्नुपर्ने प्रावधान रहेको र सोही अवधिको बैंक स्टेटमेन्ट मात्र चुत्ता प्रमाणका लागि ग्राह्य हुने ।
कम्पनी स्थापना गर्दा शेयरधनीले आफूले कवुल गरेको शेयर वा जगेडा शेयर खरिद वापतको रकम चुक्ता गर्दा वा शेयर खरिद गर्दा बिक्रीको कारोबारमा बिक्रेतालाई शेयर रकम भुक्तानी गर्दा कार्यालयमा पेश गर्ने बैंक स्टेटमेन्टमा सम्बन्धित बैंकको छापसहितको प्रमाणित भएको स्टेटमेन्ट पेस गर्नुपर्ने ।
शेयर बापतको रकम सम्बन्धित कम्पनीको बैंक, खातामा जम्मा गर्दा शेयरधनी स्वयम्को नामबाट दाखिला भएको हुनुपर्ने । तर, शेयरधनी स्वयम्ले दाखिला नगरी एकाघरको सदस्यबाट दाखिला भएमा नाता खुल्ने कागजात र सम्बन्धित व्यक्तिको स्वघोषणा अनिवार्य हुनु पर्ने।
शेयरलागत जारी गर्दा चुक्ता पूँजीको रकम १० लाखभन्दा कम रकम कम्पनीको प्रयोजनका लागि छोटो समयका लागि झिकिएको खण्डमा कारणसहित र खर्च भएको भए लेखापरीक्षण विवरणसहित चुक्ता पूँजीको अभिलेख स्वीकार गरिने ।
नाता प्रमाणितबाट खुल्ने परिवारको सदस्यहरुको बीच भएको खरिद बिक्रीको हकमा सम्बन्धित बैंकमबाट सिस्टम जेनेरेटेड चुक्ता प्रमाणलाई पनि अभिलेख स्वीकार गरिने ।
कम्पनीको ओभर ड्राफ्ट खातामा रकम जम्मा गर्दा बैंक भौचर र स्टेटमन्ट खुलाएरै प्रयोजन उल्लेख गरिएको हुनुपर्ने र त्यसलाई बैंकले प्रमाणित गरेको हुनुपर्ने ।
खारेजीमा जाने कम्पनीको हकमा फिर्ता हुने रकम पनि बैंकिङ प्रणालीमार्फत नै शेयर धनीलाई फिर्ता गर्नु पर्ने ।
बकसपत्र मार्फत शेयर हस्तान्तरण गर्दा स्थानीय तहको नाता प्रमाणित अनिवार्य चाहिने एकाघरको सगोलको जेष्ठ सदस्यले मात्रै आफूभन्दा साना सदस्यलाई शेयर बकस गरीदिन पाउने ।
कागजमा बकसमा शेयर विवरण खुलाउनु पर्ने ।
यस अघि नै निर्णय भएको तर काम सम्पन्न हुन नसकेको हकमा भने ४५ दिन भित्र पुरानै नियमानुसार गर्न सकिने ।
